مجله کادای مجله مد و فشن، پوشاک و استایل، کیف و کفش، بهداشت و سلامت، ورزشی، گردشگری، دکوراسیون و معماری، آشپزی، آرایش و تکنولوژی
نوشته های مشابه
امروزه دنیای ما با چرم احاطه شده است؛ از مبلمان گرفته تا کالاهای چرمی مانند کیف، کفش، کمربند و غیره. چرم در دنیا به دو روش کلی تولید می‌شود: با استفاده از مواد کرومی و با استفاده از مواد گیاهی. در این مقاله تفاوت این دو نوع چرم را بررسی می‌کنیم و از طرفی با مراحل چرم‌سازی آشنا می‌شویم.
چرم در لباس مردانه
کافی است نگاهی به کفش کیف و کمربند آقایان بیاندازیم تا به جایگاه والای مصنوعات چرمی به عنوان محصولی لوکس پی ببریم. در سال‌های اخیر، عمده چرم تولیدی جهان با استفاده از مواد کروم بوده است، اما امروزه این شیوه در کشورهای پیشرفته ممنوع شده است؛ زیرا کروم دارای مضراتی برای محیط زیست است. از اینرو، استفاده از مواد گیاهی برای تولید چرم و محصولات چرمی در لباس مردانه تشویق می‌شود.
چرم و ویژگی‌های آن
چرم جنسی است که از دباغی پوست خام جانوران به دست می‌آید. در این روش، پوست فسادپذیر به یک ماده طبیعی دائم و انعطاف‌پذیر تبدیل می‌شود که به آن چرم گفته می‌شود. در صنعت چرم‌سازی مواد خام مورد استفاده، از محصولات و فرآورده‌های فرعی صنعت گوشت هستند. اگر از پوست حیوانات بزرگ‌تر مانند گاو و یا گوساله استفاده شود، به آن چرم خام سنگین و اگر از حیوانات کوچک‌تر مانند گوسفند تهیه شود، به آن چرم خام سبک و کوچک گفته می‌شود. البته در صنعت چرم‌سازی بیشتر از پوست گاو به علت مرغوب بودن و صدمه کمتر پوست استفاده می‌شود.
انواع چرم
چرم انواع مختلفی دارد و از‌اینرو محصول نهایی متفاوتی نیز به دست می‌آید؛ به عنوان مثال چرم گاهی از پوست حیوانات مختلف مانند گوساله، گاو و یا حتی کروکودیل و تمساح و گوسفند به دست می‌آید. همچنین از پوست فیل، مارمولک و یا حتی ماهی قزل آلا و گوزن نیز در ساخت چرم استفاده می‌شود.
کیفیت چرم
چرم دارای کیفیت‌های مختلف است که از جمله می‌توان به چرم فول گرین یا چرمی که آثار رد مو برای آن مشاهده است و یا سالامبور، چرمی که مو یا پشم آن زدوده شده اشاره کرد. همچنین چرم تولید شده می‌تواند دارای کیفیت‌های مختلف مانند چرمی ورنی، چرم جیر، چرم چاپی و.. باشد. فرآیند چرم‌سازی نیز می‌تواند به دو نوع چرم‌سازی با استفاده از مواد کرومی و چرم‌سازی با مواد گیاهی و یا ترکیبی از هر دو تقسیم شود.
کشور مبدا
کشور مبدا می‌تواند نشان دهنده کیفیت چرم باشد. به عنوان مثال چرم ایتالیایی نوعی چرم بسیار با کیفیت است که در کشور ایتالیا تولید می‌شود. با این حال، در داخل کشور نیز اعضای یک خانواده ممکن است روش خاصی در تولید چرم به کار ببرند. از‌اینرو ممکن است هزاران نوع روش چرم‌سازی وجود داشته باشد که همگی برچسب چرم ایتالیایی بخورند.
امروزه اصطلاحات بیشماری برای روش‌های چرم‌سازی وجود دارد که ما در این مقاله تنها به دو نوع چرم‌سازی کروم و چرم‌سازی گیاهی می پردازیم.
چرم گیاهی و چرم کروم
به لحاظ تاریخی چرم گیاهی تاریخچه طولانی‌تری نسبت به چرم کروم دارد. تاریخ تولید چرم کرومی به ۱۸۴۰ باز می‌گردد. در این نوع روش از نمک سولفات کروم برای تسریع فرایند دباغی استفاده می‌شود. در چرم کروم فضای بین سلولی از مواد شیمیایی کروم پر می‌شود و در چرم گیاهی از ماده طبیعی به نام تانن استفاده می‌شود و از طرفی بافت پوست حالت طبیعی خود را حفظ می‌کند.
مراحل چرم‌سازی
1. جدا سازی پوست خام
با اینکه مراحل چرم‌سازی کروم و چرم‌سازی گیاهی مختلف است، اما هر دو با یک فرآیند آغاز می‌شوند. در مرحله اول، پوست خام حیوانات جدا می‌شود. این پوست یکی از فرآورده‌های جانبی صنعت گوشت است. بنابراین، هیچ حیوانی تنها به صرف جداسازی چرم کشته نمی‌شود.
2. مو زدایی
برای انجام این کار، پوست خام به مدت ۲۴ ساعت در یک محلول شیمیایی غوطه‌ور می‌شود. به کمک این محلول شیمیایی بافت‌های پوستی از هم باز شده و موهای آن نرم می‌شود. در گذشته برای مو زدایی از چاقو و یا ابزارهای دیگر استفاده می‌کردند.
-
شستشو
در مرحله بعد محلول تالکوم به روی پوست‌های خام پاشیده می‌شود. سپس آن را در بشکه‌های چوبی قرار می‌دهند تا در طی یک یا دو روز به طور منظم چرخانده شود. در فرآیند شستشو PH پوست کاهش می‌یابد تا بدین صورت پوست در شرایط عالی برای دباغی قرار گیرد. به عبارت دیگر، به این فرایند فرآیند قبل از دباغی گفته می‌شود.
زمانی که پوست در Ph مناسب قرار گرفت آن را از بشکه خارج می‌کنند. در این مرحله با استفاده از دستگاه پوست‌ها به طور منظم بریده می‌شود و به ضخامت یکنواخت می‌رسد. تا این مرحله چرم کروم و چرم گیاه یک پروسه را طی کرده‌اند.
-
چرم‌سازی گیاهی
در فرآیند تولید چرم گیاهی از ماده طبیعی تانن استفاده می‌شود. تمام چربی‌های گیاهی یک نوع نیستند و بسته به ماده استفاده شده و هدف چرم می‌تواند مختلف باشد. به عنوان مثال، در تولید چرم کفی کفش از تانن تنه درخت بلوط استفاده می‌شود. انواع دیگر آن تانن میوه شاه بلوط، تنه درخت شاه بلوط و درخت گل ابریشم است. گاهی نیز تانن از برگ استخراج می‌شود.
معمولاً تانن استخراج شده به شکل پودر است. آنگاه با آب مخلوط می‌شود تا محلول تانن به دست آید. سپس، پوست چرم را به طور کامل در این محلول غوطه‌ور می‌کنند. این محلول دارای غلظت متفاوت است. ابتدا پوست را در پایین‌ترین غلظت قرار می‌دهند و سپس آن را در بالاترین غلظت فرو می‌برند. با این کار محصول به مراتب مرغوب‌تری تولید می‌شود. این فرایند از چند ماه و یا حتی تا ۱۵ ماه به طول می‌انجامند. زمانی که مرحله دباغی انجام شد اکنون زمان رنگ آمیزی چرم است.
-
نرم کردن و پیه کاری
پوست چرم تولید شده تا بدینجا سفت و سخت است. بنابراین، در این مرحله از چرم‌سازی باید پوست به حالت نرم درآید تا مناسب رنگ آمیزی باشد. مرحله نرم سازی در محفظه‌ای به نام درام از جنس فلز و یا چوب انجام می‌شود. در این مرحله برای نرمی چرم از پیه آب شده استفاده می‌شود و بعد از آن چرم را می‌شورند و رنگ می‌زنند.
-
مرحله شستشوی نهایی
پس از اینکه چرم به حالت نرم درآمد و رنگ آمیزی شد، شسته شده و در شرایط دمایی خاص و رطوبت معینی قرار داده می‌شود تا خشک شود.
مثال‌هایی از چرم گیاهی
امروزه استفاده از چربی گیاهی محبوبیت زیادی پیدا کرده است. در سال‌های گذشته، حمایت از حیوانات و محیط زیست دغدغه مهم فعالان صنعت مد بوده است. از‌اینرو، برندهای مطرح دنیا چرم گیاهی را برای تولید محصولاتشان جایگزین کرده‌اند. این چر‌ها کاملا گیاهی هستند و هیچ نوع ماده شیمیایی در ساخت آنها استفاده نشده است. از انواع چرم گیاهی می‌توان به چرم درخت بلوط و یا چرم درخت بید، درخت ساج، چرم چای کامبوجا و … نام برد. از چرم گیاهی معمولا در ساخت آستری کفش و کیف استفاده می‌شود.
تفاوت چرم کروم و چرم گیاهی
بیش از 90 درصد چرم امروزی از جنس کروم است. هر دو نوع چرم کروم و چرم گیاهی دارای کیفیت خوبی هستند. با این حال، چرم گیاهی و چرم کروم دارای مزایا و معایبی هستند که در ادامه توضیح داده می‌شود:
-
انعطاف پذیری
چرم کروم چرمی کاملاً نازک نرم و انعطاف‌پذیر است. از اینرو، در تولید دستکش بسیار مناسب است. با این حال، چرمی که از کروم تهیه می‌شود پس از مدتی حالت کشیدگی پیدا می‌کند، اما چرم گیاهی ساختار خود را حفظ می‌کند و بعد از استفاده تغییر حالت نمی‌دهد. بنابراین، تولید کنندگان چرم، چرم گیاهی را به دلیل انعطاف‌پذیری و ماندگاری بالا ترجیح می‌دهند.
-
خاصیت ضد آب و حرارت
چرم کروم نسبت به چرم گیاهی خاصیت ضد آب بیشتری دارد. از طرفی، دوام چرم کروم نسبت به چرم گیاهی بالاتر است. همچنین چرم کروم مقاومت حرارتی بالایی دارد.
-
رنگ پذیری
کروم بیشتر از چرم گیاهی رنگ را در خود نگه می‌دارد و از طرفی طیف رنگ‌های آن وسیع‌تر از چرم گیاهی است. با این حال، سطح چرمی که به روش گیاهی تولید می‌شود حالت طبیعی خود را حفظ می‌کند و رگه‌ها و خطوط بافت پوست شکل اصلی خود را از دست نمی‌دهد. اما در روش کروم، سطح منافذ پوست حالت طبیعی خود را از دست می‌دهد و با لایه‌ای از رنگ پوشیده می‌شود.
-
خاصیت جذب
در چرم گیاهی منافذ پوست باز هستند و با رنگ پوشیده نشده‌اند. از‌اینرو، از چرم گیاهی در تولید کفش بیشتر استفاده می‌شود؛ چراکه امکان تنفس پا را فراهم می‌کند و باعث تعریق کمتر کفش می‌شود. همچین، مانع از رشد قارچ، ایحاد بیماری و بوی بد در پا می‌شود. از طرفی، چرم گیاهی به دلیل استفاده از ماده طبیعی تانن بوی مطبوعی دارد، اما چرم کروم معمولا خوشبو نیست.
چرم کروم و چرم گیاهی کدام یک بهتر است؟
باید گفته شود در تولید چرم گیاهی از فلزهای سنگین و مواد شیمیایی استفاده نمی‌شود. بنابراین، هیچ آسیبی به پوست انسان وارد نمی‌کند و حساسیت آن کمتر از کروم است. از طرف دیگر، چرم گیاهی دوستدار طبیعت است؛ زیرا در تولید آن از مواد طبیعی استفاده می‌شود و آسیب کمتری به محیط زیست می‌زند. بسیاری از تولید کنندگان کفش از چرم گیاهی استفاده می‌کنند. امروزه در کشورهای پیشرفته استفاده از مواد گیاهی در چرم‌سازی و محصولات چرمی نسبت به کروم بیشتر تشویق می‌شود.
چطور می‌توان تفاوت چرم گیاهی و چرم کروم را تشخیص داد؟
بر اساس آورده‌های gentlemansgazette بهترین راه برای تشخیص این دو در آزمایشگاه است. اما روش‌های خانگی نیز برای تشخیص این دو نوع چرم وجود دارد. به عنوان مثال، اگر چرم گیاهی را بسوزانید شعله آن به رنگ نارنجی است و پس از فروکش کردن شعله دود آن به رنگ سفید می‌آید و بوی تندی نیز ندارد. در طرف دیگر، هنگامی‌که چرم کروم را بسوزانید دود آبی رنگی از آن بر می‌خیزد و بوی بسیار تند و نامطبوعی دارد.
